Fosfor jest składnikiem mineralnym, który obok wapnia jest najważniejszym składnikiem budulcowym kości. Jakie produkty spożywcze są bogate w fosfor i czym grozi niedobór fosforu?
Fosfor – co to za związek?
Fosfor stanowi około 1% ciała dorosłego człowieka. Największa ilość tego pierwiastka (około 80%) znajduje się w układzie kostnym w formie fosforanów wapniowych. Odpowiedni poziom fosforu zapewnia prawidłową mineralizację kości i zębów. Pozostałe 20% występuje w płynach ustrojowych, błonach komórkowych i tkankach miękkich.
Funkcje fosforu:
- zapewnia prawidłową mineralizację kości;
- jest niezbędny do wchłaniania wapnia;
- uczestniczy w przewodnictwie nerwowym;
- bierze udział w przemianach energetycznych;
- zapewnia prawidłową pracę mięśni (skurcz i rozkurcz);
- reguluje równowagę kwasowo-zasadową organizmu;
- wchodzi w skład białek, lipidów i węglowodanów;
- jest składnikiem kwasów nukleinowych;
- zapewnia prawidłowe namnażanie się komórek;
- aktywuje niektóre witaminy z grupy B;
- bierze udział w przenoszeniu kwasów tłuszczowych.
Zapotrzebowanie na fosfor zmienia się wraz z wiekiem. Dzieci i młodzież wykazują relatywnie wyższe ze względu na procesy wzrostu, rozwoju i dojrzewania płciowego. Obecność źródeł pokarmowych fosforu będzie zapewniać prawidłową budowę układu kostnego, mięśni i tkanek. U osób dorosłych podaż fosforu powinna zapewniać utrzymanie właściwej mineralizacji kości oraz zabezpieczać stałe stężenie fosforu w krwi i płynach ustrojowych. U kobiet ciężarnych i karmiących dochodzi do zwiększonej resorpcji fosforu z kości, co nie wiąże się z niedostateczną podażą fosforu dostarczanego wraz z pożywieniem.
Fosfor – w jakich produktach jest go najwięcej?
Fosfor jest składnikiem mineralnym powszechnie występującym w żywności. Wobec tego prawidłowo zbilansowana dieta powinna w pełni pokrywać potrzeby organizmu na ten składnik. Dla osób, które nie potrafią zaplanować optymalnej diety dobrym rozwiązaniem, jest catering dietetyczny.
Wskazówką, jeżeli chodzi o dobre źródła pokarmowe fosforu, to informacja, że występuje on w produktach, w których także występuje wapń, jako pierwiastek bardziej rozpoznawalny. Dlatego, jeśli dbamy o pokrycie zapotrzebowania na wapń, należy być spokojnym o prawidłową ilość fosforu dostarczanego wraz z dietą. Wysoka zawartość fosforu dotyczy przede wszystkim produktów o wysokiej zawartości białka.
Produkty o wysokiej zawartości fosforu:
- mleko i jego przetwory np. sery podpuszczkowe;
- ryby świeże, konserwy rybne, ryby wędzone spożywane wraz z ościami;
- owoce morza;
- mięso;
- kasza gryczana;
- pieczywo razowe;
- nasiona roślin strączkowych;
- jaja;
- podroby.
Fosfor z produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego jest bardzo dobrze przyswajalny. Mimo wysokiej zawartości tego pierwiastka w niektórych produktach roślinnych jego wchłanianie może być utrudnione przez obecność fitynianów.
Dodatkowym źródłem fosforu w żywności jest obecność w produktach gotowych tzw. dodatków do żywności w postaci fosforanów. Zwykle dodaje się je do serów topionych, wyrobów cukierniczych, wędlin i napojów gazowanych. Mimo tego, że stosowane dodatki do żywności nie mają negatywnego wpływu na zdrowie spożywanie w nadmiarze żywności przetworzonej, o wysokiej zawartości fosforanów może skutkować gorszym przyswajaniem innych składników mineralnych takich jak: wapń, cynk, żelazo, miedź i magnez.
Niedobór fosforu – czym grozi?
Niedobór fosforu, zwykle idzie w parze z niedoborem wapnia, co skutkuje poważnymi zaburzeniami gospodarki mineralnej organizmu. Brak wystarczającej ilości fosforu przyjmowanego wraz z pożywieniem będzie skutkowało osłabieniem mięśni, kości oraz ryzykiem rozwoju poważnych chorób układu kostnego jak np. krzywica u dzieci lub osteomalacja u osób dorosłych. Dodatkowo obserwuje się zaburzenia ze strony układu immunologicznego, co powoduje większą podatność na infekcje.
Kto jest narażony na niedobór fosforu?
- pacjenci żywieni pozajelitowo;
- pacjenci z nadkwaśnością leczoną wodorotlenkiem glinu;
- osoby z nadczynnością przytarczyc;
- osoby nadmiernie spożywające alkohol;
- osoby niedożywione.
