Ostatnie miesiące sprawiły, że wielu z nas zaczęło bardziej dbać o swoje zdrowie. Obok odpowiedniej diety i aktywności fizycznej istotną rolę w profilaktyce zdrowotnej odgrywa troska o jakość powietrza. Brudne i słabo nawilżone przyczynia się bowiem do rozwoju wielu schorzeń.
Truciciele niewidoczni gołym okiem, czyli jak szkodzi nam brudne powietrze
O tym, że jakość powietrza w Polsce jest fatalna, słyszał chyba każdy. Wielu Polaków zaopatrzyło się już w oczyszczacz powietrza i maseczkę antysmogową, aby chronić swoje zdrowie w sezonie grzewczym, gdy stężenie zanieczyszczeń w powietrzu jest najwyższe. Sprawdźmy, z jakimi zagrożeniami mamy do czynienia w okresie jesienno-zimowym i nie tylko.
Pyły zawieszone
Pyły zawieszone to mieszanina cząsteczek stałych i kropel cieczy, zawierających m.in. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, metale ciężkie, azbest i furany. W zależności od rozmiaru cząsteczek wyróżnia się pył zawieszony:
- PM10 (średnica do 10 μm),
- PM2,5 (do 2,5 μm),
- PM1 (do 1 μm).
Dla porównania warto wspomnieć o tym, że ludzki włos ma średnicę do 80 μm.
Większe cząsteczki pyłu kumulują się w górnych drogach oddechowych, natomiast drobniejsze przenikają do krwiobiegu, a w rezultacie uzyskują dostęp do narządów wewnętrznych. Analizy przeprowadzone w ramach projektu ESCAPE wykazały, iż wzrost stężenia pyłu PM2,5 o 5 µg/m³ zwiększa ryzyko wystąpienia udaru mózgu o 19%. Na liście chorób spowodowanych wdychaniem pyłów zawieszonych znajdują się też nowotwory (zwłaszcza płuc i krtani), zawały i demencja starcza.
Źródłami pyłów zawieszonych są:
- procesy spalania poza przemysłem (a więc przede wszystkim niska emisja),
- procesy spalania w przemyśle,
- rolnictwo,
- transport drogowy,
- procesy związane z produkcją i transformacją energii.
Lotne związki organiczne
Lotne związki organiczne (LZO, TVOC, VOC) to grupa związków z przynajmniej jednym pierwiastkiem węgla, które wykazują zdolność do przechodzenia w stan gazowy. 73% z nich ma potwierdzone działanie rakotwórcze. Kontakt z VOC może doprowadzić także do podrażnienia śluzówek, bólów głowy oraz problemów z pracą narządów wewnętrznych.
Lotne związki organiczne stanowią poważne zagrożenie także dlatego, że są obecne niemal wszędzie. Stanowią składniki produktów z zakresu chemii gospodarczej, kosmetyków oraz produktów wykorzystywanych podczas wykańczania wnętrz i produkcji mebli. Oto źródła najpopularniejszych związków z grupy LZO:
- aceton – zmywacze do paznokci, farby, barwniki,
- dichlorobenzen – preparaty do czyszczenia toalet, środki owadobójcze,
- formaldehyd – lakiery do paznokci, odświeżacze powietrza, tapety ścienne, lakiery przemysłowe,
- toluen – lakiery do włosów, perfumy, rozpuszczalniki, tworzywa sztuczne,
- terpeny – środki czystości, preparaty nabłyszczające, papierosy.
Dym tytoniowy
W dymie tytoniowym obecnych jest około 4000 związków chemicznych, a 40 z nich ma udowodnione działanie rakotwórcze. Na liście jego najbardziej szkodliwych składników znajdują się:
- nikotyna – silnie trująca, stosowana w środkach owadobójczych, podrażnia ośrodkowy układ nerwowy i serce,
- aceton – wykazuje działanie rakotwórcze,
- kadm – rakotwórczy metal ciężki,
- cyjanowodór – silnie toksyczny, stosowany w komorach gazowych przez nazistów,
- piren – wykazuje silne właściwości trujące.
Tylko część z tych oraz pozostałych składników dymu tytoniowego trafia do organizmu palacza (w przypadku nikotyny jest to do 30%). Znaczna część trującego dymu unosi się w powietrzu i naraża innych ludzi na bierne palenie. Oczywiście, najlepszym sposobem na rozwiązanie tego problemu jest rezygnacja z wyrobów tytoniowych i niedopuszczanie do tego, aby ktokolwiek palił w naszym domu.
Alergeny wziewne
Chociaż alergeny (roślinne, zwierzęce, roztoczy kurzu domowego i pleśni) nie są obiektywnym zagrożeniem, to warto o nich wspomnieć, ponieważ dla niektórych osób stanowią prawdziwy problem. Wodnisty katar, kichanie, łzawienie oczu to tylko część nieprzyjemnych dolegliwości, z jakimi muszą mierzyć się alergicy.
Oczyszczając powietrze z groźnych zanieczyszczeń, można jednocześnie usunąć z niego właśnie alergeny wziewne. Świetnie radzi sobie z nimi filtr HEPA, który stanowi najlepszą broń w walce z pyłami zawieszonymi.
Domowy oczyszczacz powietrza
Wilgotność powietrza – co warto o niej wiedzieć?
Prawidłowa wilgotność powietrza wynosi od 40 do 60%. Do spadku poziomu nawilżenia dochodzi najczęściej:
- w sezonie grzewczym (powietrze napływające z zewnątrz ulega nagrzaniu, lecz zawartość wody pozostaje w nim taka sama, podczas gdy im wyższa temperatura, tym więcej wody potrzeba, aby zachować optymalną wilgotność względną),
- w pomieszczeniach klimatyzowanych,
- podczas susz,
- w pomieszczeniach, które nie są regularnie wietrzone.
Najskuteczniejszą i najbezpieczniejszą metodę poprawy wilgotności powietrza stanowią nawilżacze ewaporacyjne. Warto zaznaczyć, iż zamiast dwóch oddzielnych urządzeń (oczyszczacza i nawilżacza) można wybrać sprzęt wielofunkcyjny, czyli oczyszczacz powietrza z nawilżaczem.
Utrzymanie prawidłowego poziomu nawilżenia pozwala uniknąć przesuszenia błon śluzowych i skóry, które skutkuje m.in.:
- drapaniem w gardle i suchym kaszlem,
- większą podatnością na choroby wirusowe (przesuszona śluzówka dróg oddechowych nie jest w stanie prawidłowo spełniać swojej funkcji i usuwać zanieczyszczeń),
- zaczerwienieniem, pieczeniem i łzawieniem oczu,
- zaczerwienieniem i swędzeniem skóry.
Dbając o wilgotność powietrza, należy pamiętać o tym, że zbyt wysoki poziom nawilżenia też jest szkodliwy. Przewilżenie może spowodować uczucie chłodu, bóle kości, mięśni i stawów, a w dalszej perspektywie prowadzi do rozwoju pleśni w budynku oraz do chorób reumatycznych.
Co zyskujemy, dbając o powietrze?
Podsumowując powyższe informacje, można stwierdzić, że dbając o powietrze, zyskujemy zdrowie, a niekiedy nawet życie. Oddychanie czystym i dobrze nawilżonym powietrzem sprzyja zachowaniu odporności i dobrego samopoczucia, a także ogranicza ryzyko poważnych problemów zdrowotnych, włącznie z nowotworami, udarem i zawałem.
