Selen to jeden z pierwiastków śladowych, który odgrywa znaczącą rolę w organizmie. Do połowy lat 60-tych uważany był za toksyczny, ale liczne badania potwierdziły, że pełni ważne funkcje i powinien znajdować się w organizmie w odpowiednim stężeniu. Wchodzi w skład białek enzymatycznych, które biorą czynny udział w wielu ważnych procesach, jest silnym przeciwutleniaczem. Suplementacja selenu powinna odbywać się po zbadaniu jego poziomu, ponieważ zarówno nadmiar, jak i niedobór jest szkodliwy.
Jakie właściwości ma selen?
Selen ma liczne właściwości, które przyczyniają się do lepszego funkcjonowania organizmu, działa zarówno na zdrowie, urodę i samopoczucie. Główne działanie, jakie wykazuje to:
- Pobudzanie do pracy układu immunologicznego – prawidłowa ilość selenu w organizmie gwarantuje optymalny poziom ciał odpornościowych, limfocytów i makrofagów. Dzięki temu organizm szybko zwłaszcza wirusy, zmniejszone jest ryzyko wystąpienia sezonowych infekcji, opryszczki czy półpaśca. Organizm jest również bardziej odporny na działanie bakterii i grzybów.
- Niszczy wolne rodniki , a dzięki temu zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych, np. raka prostaty, płuc, szyjki macicy i innych.
- Ma właściwości przeciwzapalne, łagodzi objawy chorób reumatoidalnych, zaćmy, zwyrodnienia plamki żółtej.
- Ma działania oczyszczające, ułatwia usuwanie metali ciężkich tj. rtęć, kadm czy ołów z organizmu.
- Ma pozytywny wpływ na gospodarkę hormonalną, dlatego polecany jest w przypadku chorób tarczycy, ma zdolność odłączenia jodu w hormonach tarczycy, jest jednym w kluczowych elementów obrony tarczycy przed uszkodzeniem jej komórek. Łagodzi zmiany wywołane menopauzą.
- Ma bardzo duże znacznie dla kobiet w ciąży. Selen wpływa na prawidłowy rozwój płodu, zapobiega wadom w układzie nerwowym oraz zwiększa odporność dziecka.
- Poprawia męską płodność, ma dobry wpływ stan nasienia oraz ruchliwość plemników, a także wpływa na syntezę testosteronu.
- Zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby cywilizacyjne, tj. miażdżyca, cukrzyca, nadciśnienie.
- Łagodzi objawy astmy, zmniejsza częstotliwość wystąpienia ataków.
- Zapobiega wystąpieniu chorób neurodegeneracyjnych, tj. choroba Parkinsona czy Alzheimera.
- Odgrywa istotną rolę w syntezie DNA i RNA.
- Poprawia pamięć, sprzyja koncentracji, poprawia sprawność intelektualną.
- Ma działanie antyoksydacyjne, likwiduje wolne rodniki, a tym samym opóźnia proces starzenia się organizmu.
- Pomaga w utrzymaniu prawidłowego widzenia.
- Zapewnia prawidłową syntezę białka.
Selen – wpływ na urodę
Selen ma duży wpływ na kondycję skóry, włosów i paznokci. Jest pomocy w leczeniu chorób skóry głowy, tj. łupież czy nadmierny łojotok. Łagodzi występujące podrażnienia oraz zmniejsza aktywność komórek łojowych. Prawidłowa ilość selenu zapobiega wypadaniu włosów. Pierwiastek pomaga zachować dobrą kondycję skóry. Usuwa zmiany trądzikowe, a także wzmacnia i odżywia paznokcie. Jest składnikiem szamponów, kremów, a także maści dermatologicznych, łagodzących zmiany skórne.
Selen na odchudzanie
Selen bardzo często wchodzi w skład suplementów odchudzających. W trakcie odchudzania i redukcji tkanki tłuszczowej powstaje duża ilość wolnych rodników, a selen, który jest silnym antyoksydantem, skutecznie je neutralizuje. Niedobór selenu w codziennej powoduje zły metabolizm tłuszczów, a to sprzyja tyciu. Pierwiastek najczęściej występuje razem z cynkiem oraz składnikami roślinnymi, wspomagającymi redukcję wagi.
Objawy nadmiaru selenu
Dla organizmu groźny jest zarówno nadmiar, jak i niedobór pierwiastka. Selen w zbyt dużych ilościach jest trujący dla organizmu. Nadmierna ilość może wywołać selenozę. Choroba występuje najczęściej u osób, które prawidłowo się odżywiają, ale dodatkowo włączają do diety liczne preparaty witaminowe, zawierające selen. Nadmiar pierwiastka wywołuje m.in. zaczerwienie twarzy, drżenie ciała, problemy z układem trawiennym, biegunkę i mdłości, silne zmęczenie, pogorszenia stanu włosów skóry i paznokci, łysienie. Mogą wystąpić bóle stawów, próchnica, problemy z poruszaniem się, anemia. Dla człowieka toksyczna jest dawka 400 μg. W skrajnych wypadkach, pod wpływem zatrucia może dość do ataku serca oraz niewydolności nerek.
Objawy niedoboru selenu
Zbyt niski poziom selenu, który najczęściej jest wynikiem złej diety, skutkuje wystąpieniem nieprzyjemnych objawów, tj.
- Chroniczne zmęczenie, osłabienie, brak energii,
- Osłabienie mięśnie,
- Podatność na infekcje,
- Zły stan skóry i paznokcie,
- Problemy z układem trawiennym, nudności i wymioty,
- Niepłodność u mężczyzn,
- Zwiększa ryzyko wystąpienia chorób trzustki, wątroby i tarczycy,
- Sprzyja wystąpieniu depresji, stanów lękowych i zaburzeń nastroju,
- Zwiększa podatność na choroby neurodegeneracyjne,
- Powoduje zaburzenia pracy serca,
- Sprzyja nadmiernemu przybieraniu na wadze.
Źródła występowania selenu
Selen jest bardzo nietrwały. Jeżeli w organizmie zetknie się węglowodanami, staje się nieprzyswajalny, dlatego osoby, które jedzą dużą ilości słodyczy, szybko pozbywają się pierwiastka. Wchłanianie selenu poprawiają witaminy A i E. Aby zadbać prawidłowy poziom selenu, należy ograniczyć słodycze, a także spożywać produkty zawierające duże pokłady biopierwiastka. Najbardziej wartościowy pod tym względem jest borowik szlachetny. W 100 gramach suszonego grzyba znajduje się 3600 μg selenu, w wersji marynowanej ok. 98 μg w 100 g. Bogate w selen są również drożdże piwne, zalane gorącą wodą. Już spożycie 2 g drożdży dzienne zapewnia prawidłowy poziom selenu. Inne produkty, w których występuje to;
- Orzechy i nasiona, m.in. orzechy brazylijskie, słonecznik,
- Podroby, głównie wątróbka i nerki,
- Jajka, nabiał,
- Owoce morza,
- Ryby, m.in. łosoś, tuńczyk, halibut,
- Kasze, np. gryczana,
- Pełnoziarniste pieczywo,
- Mięso wołowe,
- Kiełki i warzywa.
Zawartość selenu w produktach spożywczych w dużym stopniu uzależniana jest od zawartości pierwiastka w glebie i wodzie. W Polsce gleby są ubogie w pierwiastek śladowy.
Zapotrzebowanie na selen
Pozom selenu w organizmie zależy głównie do diety, ale duży wpływ na poziom pierwiastka mają również czynniki środowiskowe oraz predyspozycje genetyczne. Średnie dzienne spożycie selenu dla osoby dorosłej wynosi 45-65 μg. Większe ilości polecane są dla kobiet w ciąży, które powinny dostarczać do organizmu nawet do 400 μg selenu oraz dla kobiet karmiących piersią. Osoby, które mają stwierdzony stan zapalny w organizmie, również powinny zadbać o większy poziom pierwiastka. W tym przypadku zalecana dawka to ok. 100 do 200 μg dziennie.
Suplementy z selenem
Aby rozpocząć suplementację selenem, należy wykonać badania, sprawdzające jego poziom. Jeżeli jego stan jest niski, należy zmienić dietę oraz wybrać preparat, który szybko i skutecznie uzupełni niedobory. W aptekach można znaleźć selen w tabletkach, kapsułkach lub formie płynnej. Dostępne są również drożdże selenowe, które wzbogacone są o witaminy. Warto wybierać formy organiczne, które wchłaniają się lepiej od form nieorganicznych. Wskazaniem do przyjmowania preparatów z selenem jest niska odporność, zły stan włosów, cery i paznokci, podatność na infekcje, problemy z płodnością, zapobieganie chorobom cywilizacyjnym.
Selen, choć nie jest tak znany jak magnez czy wapń, również pełni znaczącą rolę w funkcjonowaniu organizmu. Warto zbadać jego poziom w w razie potrzeby, wybrać dobrej jakości suplementy, które poprawią stan zdrowia.
