11 kwietnia w tyskiej Mediatece odbyła się konferencja „Budowa kompetencji energetycznych samorządu terytorialnego” organizowana przez Okręgową Izbę Przemysłowo-Handlową w Tychach wespół z Katowicką Specjalną Strefą Ekonomiczną S.A. Wydarzenie zgromadziło setki uczestników, w tym przedstawicieli samorządów, spółek komunalnych, sektora energetycznego, nauki oraz organizacji pozarządowych. Konferencja odbyła się pod honorowymi patronatami Marszałka Województwa Śląskiego oraz Prezydenta Miasta Tychy.
W poprzednich edycjach wydarzenia tematyka poświęcona była m.in. kwestiom dekarbonizacji systemów ciepłowniczych w miastach i przedsiębiorstwach, a w konferencjach brali udział tak znamienici goście jak komisarz Elżbieta Bieńkowska, prof. dr hab. Jerzy Buzek, Ireneusz Zyska, prof. Marek Ściążko a także eurodeputowani, posłowie, samorządowcy oraz liczne grono przedsiębiorców.
Podczas sesji otwierającej głos zabrali m.in. prezes OIPH Zbigniew Gieleciak, prezes KSSE S.A dr Rafał Żelazny czy prezydent Tychów Maciej Gramatyka. Wśród zaproszonych gości znaleźli się m.in. Marszałek Województwa Śląskiego Wojciech Saługa, przewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii Kazimierz Karolczak, wiceprezesa Veolia PL Krzysztof Zamasz, senator RP Andrzej Dziuba czy prezes zarządu Tauron Ciepło Marcin Staniszewski. Panel prowadził polski architekt i polityk Olgierd Dziekoński.
– Cieszę się, że mogę powitać państwa w Tychach, gdzie funkcjonuje podstrefa Katowickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej, miejscu symbolicznym, które doskonale oddaje istotę współpracy pomiędzy trzema kluczowymi sektorami: samorządem, biznesem i nauką – rozpoczął prezydent Gramatyka. – Jesteśmy dziś tutaj po to, aby wspólnie rozmawiać o transformacji energetycznej, jednym z najważniejszych wyzwań współczesności. Chciałbym szczególnie podkreślić rolę, jaką odgrywają samorządy w tym procesie. To właśnie lokalnie powstają pomysły i rozwiązania, które mogą inspirować cały region, a nawet kraj. Jako prezydent Tychów jestem dumny, że w naszym samorządzie realizujemy projekty mogące służyć za przykład dobrych praktyk w dziedzinie energetyki. Wierzę, że dzisiejsza konferencja pozwoli nam nie tylko wymienić się doświadczeniami, ale przede wszystkim wypracować konkretne rekomendacje, które zostaną wdrożone w życie i przyniosą namacalną poprawę bezpieczeństwa i efektywności energetycznej – kontynuował.
Pierwszym prelegentem konferencji był Tomasz Iluk z Instytutu Technologii Paliw i Energii, który w prezentacji przedstawił zagadnienie niezależności energetycznej na przykładzie miejskiego systemu ciepłowniczego dążącego do osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2050 roku wraz z ograniczeniem zużycia paliw kopalnych. Prognozuje się wzrost udziału scentralizowanej produkcji ciepła na cele centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej z 30% w 2025 roku do 60% w roku 2050. Przedstawiona koncepcja zakłada wykorzystanie odpadów komunalnych (tj. RDF) i biogazu do produkcji ciepła i energii elektrycznej, dzięki czemu emisje zostaną ograniczone o 100% dla CO₂ i w znacznym stopniu dla pozostałych zanieczyszczeń. Nadwyżka energii elektrycznej produkowanej w jednostkach wytwórczych sieci ciepłowniczej będzie przeznaczana na własne potrzeby miasta, a brakująca energia elektryczna będzie pochodziła z sieci elektrycznej.
W kolejnych sesjach omówiono wyzwania energetyczne Polski, inwestycje w odnawialne źródła energii w specjalnych strefach ekonomicznych oraz rolę spółek komunalnych w energetyce rozproszonej. Marcin Staniszewski prezes zarządu TAURON Ciepło omówił integrację strategii w zakresie energetyki, ciepłownictwa, odpadów celem zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego mieszkańców i społecznie akceptowalnych cen, natomiast Olgierd Dziekoński przybliżył proces planowania rozwoju energetyki lokalnej w gminach.
Ważną częścią konferencji był panel dyskusyjny na temat „Roli samorządu w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego miast i gmin”, w którym udział wzięli: Wojciech Saługa Marszałek Województwa Śląskiego, Maciej Gramatyka Prezydent Miasta Tychy, Kazimierz Karolczak przewodniczący Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, Marcin Staniszewski prezes Zarządu TAURON Ciepło, dr hab. inż. Sławomir Stelmach profesor Instytutu Technologii Paliw i Energii, dr hab. Krzysztof Zamasz wiceprezes zarządu i dyrektor handlowy Grupy Veolia w Polsce.
Słuchacze dowiedzieli się, że samorządy odgrywają kluczową rolę w realizacji transformacji energetycznej, szczególnie w obszarze ciepłownictwa oraz gospodarki odpadowej. W tym kontekście szczególnie istotna jest współpraca pomiędzy sektorem samorządowym, biznesem oraz instytucjami naukowymi, określana często mianem „złotego trójkąta”, pozwalająca na efektywne wdrażanie innowacyjnych rozwiązań. Podkreślano konieczność efektywnego wykorzystania odpadów, które powinny być traktowane nie jako problem, lecz jako cenne źródło energii oraz surowców, co może przyczynić się zarówno do obniżenia kosztów, jak i osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju. Zauważono, że obecnie obowiązujące regulacje krajowe oraz unijne są często niedostosowane do specyfiki lokalnej i utrudniają skuteczne działania, wskutek czego istnieje pilna potrzeba wprowadzenia głębokich zmian prawnych, które umożliwiłyby realną, efektywną realizację projektów energetycznych na poziomie lokalnym.
Według dyskutantów dodatkowym wyzwaniem jest wysoki koszt całego procesu transformacji energetycznej, sięgający nawet setek miliardów złotych, który ostatecznie będzie obciążał społeczeństwo zarówno jako konsumentów energii, jak i podatników. W związku z tym konieczne jest uwzględnianie lokalnych uwarunkowań oraz zasobów dostępnych w poszczególnych regionach, takich jak gaz, biomasa czy odpady, ponieważ rozwiązania narzucone odgórnie często nie odpowiadają specyfice danego obszaru, co szczególnie widoczne jest na przykładzie Śląska. Jak podkreślono ważne jest także, by transformacja energetyczna była prowadzona w sposób zrównoważony społecznie, by uniknąć zagrożenia ubóstwem energetycznym mieszkańców, wynikającego ze zbyt wysokich kosztów energii i ciepła. Usłyszeliśmy się, że kluczowe staje się również rozwijanie rozproszonych systemów produkcji energii opartych o lokalne instalacje oraz integracja gospodarki energetycznej z gospodarką odpadami, co wpisuje się w ideę gospodarki o obiegu zamkniętym. Warto także zaznaczyć, że transformacja energetyczna powinna być postrzegana jako ciągły proces, wymagający regularnej adaptacji do zmieniających się warunków technologicznych oraz społeczno-ekonomicznych.
Druga sesja, której partnerem był Instytut Transformacji Energetycznej Akademii WSB, skupiła się na kwestiach samowystarczalności energetycznej. Eksperci omawiali m.in. wyzwania stojące przed Polską w zakresie energii, rolę specjalnych stref ekonomicznych w przyciąganiu inwestycji OZE, znaczenie spółek komunalnych w rozwoju energetyki rozproszonej, a także bariery w rozwoju energetyki i ciepłownictwa. Trzecia sesja dotyczyła budowy społeczności energetycznych oraz wdrażania zielonych rozwiązań na poziomie lokalnym. Prelegenci dzielili się dobrymi praktykami w zakresie bezpieczeństwa energetycznego samorządów, prezentowali oferty zielonych produktów i modele współpracy w ramach klastrów energii. Omówiono również możliwości finansowania projektów energetycznych ze środków unijnych i krajowych programów wsparcia.
Podczas konferencji PKM Tychy Sp. z o.o. podpisał umowę z firmą Solaris Bus & Coach na dostawę dziesięciu nowoczesnych autobusów elektrycznych. Dzięki zaawansowanej technologii pojazdy będą mogły pokonać nawet 260 kilometrów na jednym ładowaniu. Równocześnie podpisano umowę z firmą ZPUE S.A. na budowę infrastruktury ładowania oraz instalację fotowoltaiczną, która zasili nowe autobusy. Te inwestycje są elementem szerszej strategii Miasta Tychy oraz częścią Krajowego Planu Odbudowy, który promuje rozwój ekologicznego, zeroemisyjnego transportu publicznego.
Wymiana doświadczeń, prezentacja innowacyjnych rozwiązań oraz konstruktywna debata uczestników wydarzenia zaowocowały konkretnymi rekomendacjami, które – jak podkreślano – powinny znaleźć odzwierciedlenie w zmianach legislacyjnych oraz praktyce działań na poziomie lokalnym. Spotkanie było nie tylko okazją do analizy aktualnych wyzwań, ale także ważnym krokiem w kierunku budowy bezpiecznego, zrównoważonego i efektywnego systemu energetycznego przyszłości.
